Quyền thay đổi di chúc chung của vợ chồng

Vợ chồng được phép lập di chúc chung để định đoạt tài sản chung của hai người. Vậy, khi vợ hoặc chồng mất người còn lại được quyền thay đổi di chúc đã lập không? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ vấn đề này.

Câu hỏi:

Ông bà nội làm di chúc để lại toàn bộ tài sản cho chú tôi. Nhưng sau khi ông qua đời, bà muốn thay đổi. (Hồng Hân) Hiện giờ, bà muốn sửa di chúc để người được thừa kế là tôi. Xin hỏi khi thay đổi như thế có cần đến sự đồng ý của chú tôi không?

Trả lời:

Vợ chồng có quyền lập di chúc chung để định đoạt tài sản chung (theo Điều 633 Bộ luật dân sự 2005 quy định). Việc lập di chúc phải đảm bảo các yêu cầu như sau:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép.

b) Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.

Điều 668 của bộ luật này cũng quy định: 

Di chúc chung của vợ, chồng có hiệu lực từ thời điểm vợ chồng cùng chết hoặc người sau cùng chết. Như vậy, di chúc chung của ông, bà bạn sẽ phát sinh hiệu lực từ thời điểm bà bạn qua đời. Cho nên, dù ông bạn đã qua đời nhưng di chúc chung của ông bà bạn chưa phát sinh hiệu lực, chú bạn chưa được nhận di sản thừa kế do ông bà bạn để lại.

Ngoài ra, theo khoản 2 điều 664 quy định khi vợ hoặc chồng muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc chung thì phải được sự đồng ý của người kia. Nếu một người đã chết thì người kia chỉ có thể sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan phần tài sản của mình.

Tuy nhiên, Bộ luật Dân sự 2015 đã bãi bỏ quy định về di chúc chung vợ chồng, song vẫn giữ quy định về việc sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc (điều 649). Như vậy về nguyên tắc, bà bạn có thể sửa đổi di chúc đã lập. Tuy nhiên vì ông bạn đã mất nên bà bạn không thể sửa đổi toàn bộ di chúc mà chỉ có thể sửa đổi di chúc liên quan đến phần tài sản của mình.

Để có thể được hưởng toàn bộ tài sản thừa kế, bạn thì phải được sự đồng ý của chú bạn. Trong trường hợp đó, những người có liên quan phải làm các thủ tục sau:

Đầu tiên chú bạn sẽ phải làm thủ tục khai nhận phần di sản thừa kế của ông bạn, sau đó làm thủ tục tặng cho phần di sản mà ông được hưởng từ phần tài sản của ông bạn để lại cho bà bạn;

sau đó, bà bạn làm thủ tục hủy bỏ phần di chúc đã lập chung với ông bạn và lập di chúc mới, để lại toàn bộ tài sản của bà (đã bao gồm cả phần tài sản của ông bạn vừa được chú bạn tặng cho) cho bạn.

Nếu chú bạn không đồng ý cho bạn được hưởng phần di sản thừa kế mà ông được hưởng từ ông bạn thì bà bạn chỉ có thể làm thủ tục sửa đổi di chúc, cụ thể là sửa đổi người được hưởng phần di sản của mình.

Theo khoản 3 Điều 56 Luật Công chứng 2014: "Nếu di chúc đã được công chứng nhưng sau đó người lập di chúc muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ di chúc thì có thể yêu cầu bất kỳ công chứng viên nào công chứng việc sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc hủy bỏ đó. Trường hợp di chúc trước đó đang được lưu giữ tại một tổ chức hành nghề công chứng thì người lập di chúc phải thông báo cho tổ chức hành nghề công chứng đang lưu giữ di chúc biết việc sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đó".