Đất bố mẹ đã cho anh trai xây nhà có tính vào di sản thừa kế để chia không?

Hỏi: Chào Luật Sư. Em muốn nhờ luật sư tư vấn về việc chia di sản thừa kế là 1000m2 đất do bố em để lại. Đất này là tài sản chung của bố mẹ em, như vậy một nửa là sở hữu của mẹ e phần còn lại của bố sẻ chia cho hàng thừa kế thứ nhất. Nhà e có 04 anh em, ông bà nội đã mất, vậy phần đất của bố là 500m2 sẻ chia đều cho 5 người của hàng thừa kế thứ nhất gồm mẹ em và 4 anh em (mỗi người 100m2). Tuy nhiên, trước đó anh trai của em đã xây 1 căn nhà với diện tích đất đã sử dụng 150m2. Nay gia đình em muốn chia thừa kế thì có tính hết phần đất 150m2 anh trai đã sử dụng vào di sản thừa kế để chia đều được không? Em xin cảm ơn!

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi nhờ giải cho chúng tôi, với thắc mắc của bạn, Luật sư xin đưa tư vấn như sau:

Theo thông tin bạn cung cấp thì bố bạn mất và không để lại di chúc, quyền sử dụng đất 1000m2 là tài sản chung của bố mẹ bạn nên di sản thừa kế bố bạn để lại là một nửa diện tích mảnh đất là 500m2. Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật dân sự năm 2015, phần đất này sẻ chia cho những người thừa kế theo pháp luật của bố bạn. Cụ thể người thừa kế theo pháp luật được quy định như sau:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Như vậy, di sản thừa kế của bố bạn là phần đất 500m2 sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn. Ông bà nội của bạn đã mất thì phần di sản này mới chia đều cho 5 ở hàng thừa kế thứ nhất bao gồm mẹ bạn và 4 người con của bố mẹ bạn. 

Trường hợp anh bạn đã sử dụng 150m2 đất xây nhà thì cần xác định phần đất này có phải được bố mẹ tặng cho hoặc chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo đúng trình tự pháp luật không?. Nếu nếu diện tích đất này bố mẹ bạn tặng cho và đã sang tên quyền sử dụng đất trước khi bố bạn mất thì quyền sử dụng đất đối với diện tích đất này sẽ không bị đem ra chia thừa kế. 

Trường hợp nếu bố mẹ bạn chỉ đồng ý cho anh trai bạn xây nhờ nhà trên phần đất của bố mẹ đứng tên thì quyền sử dụng với 150m2 đất này vẫn thuộc quyền sử dụng của bố mẹ bạn. Theo đó, sau khi bố bạn mất, thì phần đất của anh bạn vẫn phải đem ra chia thừa kế theo quy định của pháp luật trừ phi các thành viên có thỏa thuận khác. Anh trai bạn có công tạo lập ngôi nhà thì sẽ được tính giá trị tài sản của ngôi nhà.